Η συνέντευξη από το περιοδικό:
Ρωτάει η Αγγελίνα Παπαθανασίου
Καλησπέρα. Σας ευχαριστούμε πολύ για τη συνέντευξη που μας παραχωρείτε. Πριν μιλήσουμε για τα βιβλία που έχετε γράψει, θα ήθελα να μας πείτε λίγα λόγια για τον εκδοτικό οίκο “Books with shoes’”. Ποια είναι η ιστορία πίσω από τον εκδοτικό;
Β.Σγ.: Θα ήθελα και εγώ με τη σειρά μου να σας ευχαριστήσω για τη φιλοξενία. Είναι μεγάλη τιμή και χαρά για εμένα.
Ως εκπαιδευτικός επί 18 έτη στον ιδιωτικό τομέα και μάλιστα μιας ιδιαίτερης σχολής, είχα αρχίσει να συνειδητοποιώ ότι ιστορίες που βοηθούν τα παιδιά να καταλάβουν τις μεταγνωστικές τους λειτουργίες, ώστε να αναπτύξουν τις δεξιότητες που είναι απαραίτητες στη διαδικασία της μάθησης, δεν υπήρχαν. Είχα εφεύρει αρκετά παραμύθια τότε, τα οποία λειτουργούσαν θετικά. Ο Μέμορι, για παράδειγμα, ο ήρωας του πρώτου βιβλίου μου, είναι η μαγική λέξη που επαναφέρει την προσοχή ενός παιδιού με ΔΕΠΥ στο μάθημα.
Παράλληλα, δεν ήταν εύκολο να κατανοήσει κάποιος τα βιβλία μου και τον παιδαγωγικό μου τρόπο, οπότε αποφάσισα να ιδρύσω τον δικό μου εκδοτικό οίκο, ώστε να έχω και την ανάλογη ελευθερία και αυτονομία.
Την απόφαση την πήρα ένα βράδυ που είχαμε τελειώσει τα μαθήματα και το όνομα αποφασίστηκε με τόση ευκολία, που πραγματικά απορώ. Ήθελα ένα μοναδικό όνομα που δεν μπορεί να αντιγραφεί και σκέφτηκα ότι το “Books with shoes” είναι τόσο άκυρο και συντακτικά και γραμματικά, που δεν πρόκειται κανείς να το χρησιμοποιήσει.
Παράλληλα, τα παπούτσια μού θυμίζουν τους ανθρώπους και τα βιβλία. Η επιλογή τους δείχνει εκφάνσεις του χαρακτήρα μας. Και η εφαρμογή τους το ίδιο. Ένα μικρό νούμερο παπουτσιού μπορεί να πονέσει τα ποδαράκια ενός παιδιού. Το ίδιο συναίσθημα μπορεί να προκαλέσει ένα βιβλίο στην ψυχή του.
Για κάθε παιδί, υπάρχει το κατάλληλο βιβλίο. Και κάθε ηλικία απαιτεί ένα διαφορετικό είδος ανάγνωσης. Αν και τα όμορφα βιβλία διαβάζονται ευχάριστα από όλες τις ηλικίες. Το μόνο που αλλάζει είναι ο προσωπικός τρόπος της ερμηνείας του αναγνώστη καθώς μεγαλώνει.
Τα βιβλία, βέβαια, είναι η ένδυση της ψυχής. Η συνεισφορά τους είναι υποσυνείδητη και δεν φαίνεται άμεσα.
Και κάπως έτσι, ξεκίνησα. Σαν να με έριξαν στον ωκεανό, χωρίς να ξέρω κολύμπι!
Διαβάστε την άποψή μας για το βιβλίο: Έλβις
Είστε εκπαιδευτικός και ιδιοκτήτρια ενός ιδιαίτερου κέντρου εκμάθησης της αγγλικής γλώσσας με το όνομα L.O.V.E. Στηρίζεται σε μια δική σας παιδαγωγική προσέγγιση. Τι διαφορετικό θα συναντήσουν οι μαθητές στο δικό σας κέντρο;
Β.Σγ.: Το L.O.V.E (Learn Only Via Empathy), πλέον, είναι ένα κέντρο το πρώτο και πιστεύω, αν και ακολούθησαν πολλοί, μοναδικό στην Ελλάδα. Όπως και με τον εκδοτικό οίκο, στην αρχή αντιμετωπίστηκα με δυσπιστία. Τώρα απολαμβάνω την αποδοχή, εκτίμηση και αγάπη των μαθητών μου και των οικογενειών τους.
Η παιδαγωγική μέθοδος που χρησιμοποιώ είναι ένα μείγμα πολλών γνωστών πρακτικών με μια δική μου πινελιά. Παράλληλα, χρησιμοποιώντας τη φαντασία που φροντίζω πάντα να καλλιεργώ, δίνοντας έμφαση στην ανάγνωση παραμυθιών, φτιάχνουμε μόνοι μας το υλικό που χρειαζόμαστε για να μάθουμε. Μαθαίνουμε όλοι και μαθαίνουμε μαζί.
Οι ταμπέλες τρομάζουν, όχι τα παιδιά. Το να συντονίζεις ομάδες συμπερίληψης είναι η πιο στρεσογόνος διαδικασία για έναν εκπαιδευτικό, αλλά πιστεύω ακράδαντα ότι η θέση κάθε μαθητή είναι σε τάξη με τους συμμαθητές του, που στο μέλλον θα γίνουν συμπολίτες του. Δεν μου αρέσει κανένα παιδί να απομονώνεται για όποια ιδιαιτερότητα ή δυσκολία έχει από το σύνολο. Και γι’ αυτό παλεύω όσο μπορώ και με ό,τι δυνάμεις έχω.
Διαβάζοντας το βιογραφικό σας και όσα αναφέρετε στα βιβλία σας, να υποθέσω ότι τα παραμύθια που ακούγατε από τον παππού και τη γιαγιά σας ήταν η αφορμή για να ασχοληθείτε με τη συγγραφή παιδικών βιβλίων;
Β.Σγ.: Τα χιώτικα νανουρίσματα της γιαγιάς μου που έχασα μωρό, αλλά έμειναν στη μνήμη μου, της μητέρα μου αργότερα που ακολούθησε την παράδοση, τα παραμύθια που μας έλεγε ο παππούς μου ο Δημήτρης στον Αφάλωνα Λέσβου, από όπου κατάγεται ο πατέρας μου, όταν πηγαίναμε κάθε καλοκαίρι παιδιά, αλλά και τα βιβλία που λαμβάναμε ως δώρα, ήταν όλα εμπειρίες που φούντωναν τη φαντασία μου. Τότε δεν είχαμε πολλές επιλογές. Διασκεδάζαμε μέσα από το παιχνίδι και την ανάγνωση βιβλίων. Ακόμη θυμάμαι το πόσο κλάμα είχα ρίξει όταν διάβασα το βιβλίο «Χωρίς Οικογένεια» του Hector Malot. Αυτά όλα συνέβαλαν στην ανάπτυξη της ενσυναίσθησής μου ως παιδί. Η ενσυναίσθηση με οδήγησε με τη σειρά της στη συγγραφή.
Τι στοιχεία πρέπει να διαθέτει ένα καλό παιδικό βιβλίο; Πιστεύετε ότι οι συγγραφείς στην Ελλάδα καταπιάνονται με θέματα δύσκολα ή φοβούνται τις αντιδράσεις των εκδοτικών και των γονέων;
Β.Σγ.: Για εμένα καλό βιβλίο είναι το αυθεντικό βιβλίο. Και ένα αυθεντικό βιβλίο μπορεί να γραφτεί μόνο από έναν αυθεντικό άνθρωπο.
Έχω παρατηρήσει, επίσης, ότι περισσότεροι είναι αυτοί που γράφουν από αυτούς που διαβάζουν. Υπάρχει μια τεράστια παραγωγή βιβλίων, αλλά η κατανάλωσή τους εξαρτάται από την προώθησή τους. Δεν καταναλώνονται όλα.
Ας μην ξεχνάμε ότι διανύουμε την εποχή των κοινωνικών δικτύων. Υπάρχουν άνθρωποι, όπως η ομάδα σας, την οποία επίσης έχω ξεχωρίσει, που αγαπούν το βιβλίο, ψαχουλεύουν και αναζητούν διαμάντια, χωρίς να απορρίπτουν και να ακυρώνουν νέους εκδοτικούς οίκους και συγγραφείς. Και αυτό είναι λειτούργημα. Από όλους εμάς που παρακολουθούμε τη δουλειά σας, ένα μεγάλο ευχαριστώ.
Όσον αφορά το δεύτερο μέρος της ερώτησης, θα αναφέρω κάτι από Πίτερ Ντίκινσον (Peter Dickinson, 1970, σ. 7):
«Ο κίνδυνος του να ζεις σε μια χρυσή εποχή για την παιδική λογοτεχνία είναι ότι δεν παράγονται αρκετές “κουταμάρες”. Όποιος δεν έχει περάσει ένα ολόκληρο ηλιόλουστο απόγευμα κάτω από το κρεβάτι του διαβάζοντας ένα σωρό από κόμικς που είχαν απομείνει από τις προηγούμενές του διακοπές, δεν έχει ιδέα τι σημαίνει διανοητική ελευθερία».
Γράφουμε για τα παιδιά και όχι για εμάς. Οπότε αυτό που κάνει τα παιδιά να γελούν, ίσως να μην είναι αντιληπτό από τους μεγάλους που έχουν ξεχάσει το παιδί μέσα τους. Στο εξωτερικό υπάρχουν πολλά είδη βιβλίων που δεν βλέπω εδώ. Αυτά που βλέπω είναι συνήθως μεταφρασμένα. Στην ερώτηση “Instruction or delight?” προτείνω στους αναγνώστες να διαβάσουν το άρθρο του Peter Hunt “Instruction and delight”. Σκοπός του παιδικού βιβλίου πιστεύω ότι είναι να ψυχαγωγεί τους μικρούς αναγνώστες και μέσα από αυτές τις τεχνικές, με ανεπιτήδευτο τρόπο, να παιδαγωγεί.
Παράλληλα, θα θέσω ως εμπόδιο προς μια πιο προοδευτική θεματολογία η οποία ταυτίζεται με την εποχή μας, τη συστολή των ανθρώπων που γράφουν παιδικά βιβλία και πιθανόν προέρχεται από τη βαρύτητα του τίτλου «συγγραφέας».
Σύμφωνα με τον αγαπημένο μου ποιητή Charles Bukowski, τον οποίο διδάχτηκα στο ανοιχτό πανεπιστήμιο της Αγγλίας ως φαινόμενο:
«Ο διανοούμενος λέει κάτι απλό με δύσκολο τρόπο. Ο καλλιτέχνης λέει κάτι δύσκολο με απλό τρόπο».
Έχει πολύ μεγάλη σημασία, λοιπόν, να γνωρίζουμε ποιοι είναι οι αναγνώστες μας, αλλά και τι είμαστε οι ίδιοι. Διανοούμενοι ή καλλιτέχνες; Και πώς αντιλαμβανόμαστε οι ίδιοι αυτές τις έννοιες;
Οι δικοί μου αναγνώστες, πάντως, είναι τα αιώνια παιδιά.
Ο παραμυθάς Χανς Κρίστιαν Άντερσεν έλεγε: «Οτιδήποτε βλέπεις μπορεί να γίνει ένα παραμύθι». Συμφωνείτε; Τι μπορεί να σας δώσει έμπνευση για να γεννηθεί ένα νέο βιβλίο;
Β.Σγ.: Ναι! Συμφωνώ.
Προσωπικά, έμπνευση μπορεί να αντλήσω από οτιδήποτε με αγγίξει. Αν και έχω πολλές ιδέες, πάντα φροντίζω να κάνω μια έρευνα στα βιβλία που ήδη υπάρχουν. Για να μπω στη διαδικασία να γράψω και να εκδώσω ένα βιβλίο, αυτό πρέπει να είναι μοναδικό, σπάνιο ή απαραίτητο. Μια αγαπημένη μου συνεργάτης, η εικονογράφος Βιβή Μαρκάτου, για παράδειγμα ξέρει πια να πατάει τα κουμπιά μου. Έχουμε ήδη δύο βιβλία μαζί και πάμε για το τρίτο, που είναι μυστικό…
Το τρίτο, λοιπόν, βιβλίο το εμπνεύστηκα από ένα από τα σχέδια που μου έστειλε η Βιβή (που ζει στην Αγγλία και ξέρει ότι δεν κοιμάμαι ποτέ),γύρω στις 3 μετά τα μεσάνυχτα. Ο διάλογος ήταν ο εξής:
3:00 γκλιν (ήχος κινητού) -Βιβή: Βίκυ, δεν πιστεύω να κοιμάσαι! Κοίτα κάτι σχέδια;
3:01 -Βίκυ: Τι είναι αυτό το πράσινο; Το θέλω… το ‘χω… περίμενε!
3:30 -Βίκυ: Σου ‘στειλα το κείμενο. Σου αρέσει;
3:35 -Βιβή: ΝΑΙ!!!
Έχουν κυκλοφορήσει μέσα στο 2021 τρία νέα βιβλία σας, «Τα Βασίλεια των Αγγλοχρόνων και ο Be», «Δεν είμαι πριγκίπισσα» και «Έλβις». Υπάρχει κάποιο από όλα τα βιβλία σας που το αγαπάτε λίγο περισσότερο από τα άλλα για κάποιο λόγο;
Β.Σγ.: Αγαπώ όλα μου τα βιβλία και είναι δύσκολο να επιλέξω, γιατί το καθένα είναι διαφορετικό.
Η αλήθεια είναι ότι το βιβλίο «Τη νύχτα που τα παπούτσια ζωντανεύουν» το θεωρώ ως ένα σημαντικό, θα μου επιτρέψετε, βιβλίο όσον αφορά το περιεχόμενο. Ίσως γιατί όταν το έγραφα ήμουν συναισθηματικά φορτισμένη. Παράλληλα, είχα ολοκληρώσει τη θεατρική διασκευή σε στυλ μιούζικαλ, λίγο πριν μας κλείσει η πανδημία.
Στην ουσία και μέσα στα πλαίσια της πολυπλευρικότητάς μου, όταν είμαι ειδική παιδαγωγός λατρεύω τον Μέμορι, με εικονογράφο τον Μάριο Ιωαννίδη, γιατί με βοηθάει απίστευτα. Όταν διδάσκω αγγλικά, «Τα Βασίλεια των Αγγλοχρόνων και ο Be», με εικονογράφο τον Μανώλη Κοτρώτσιο, διότι πραγματικά μαθαίνουν όλους τους χρόνους με μια αφήγηση!
Όταν θέλω να διαπαιδαγωγήσω και να διασκεδάσω τα παιδιά, υπάρχει ο τρομερός «Έλβις» και το «Δεν είμαι πριγκίπισσα!» με εικονογράφο τη Βιβή Μαρκάτου. Όταν πονάει η ψυχή μου και θέλω να μείνω μόνη, έρχεται το «Τη νύχτα που τα παπούτσια ζωντανεύουν», με εικονογράφο τη Μαρία Καρατζά.
Αυτή την περίοδο υπάρχουν νέοι ήρωες που σας βασανίζουν γλυκά περιμένοντας να πάρουν σάρκα και οστά; Μέχρι το τέλος της χρονιάς να περιμένουμε και νέες εκδόσεις;
Β.Σγ.: Φυσικά! Ετοιμάζουμε όμορφα πράγματα για μικρά και μεγάλα παιδιά!
Αυτή τη στιγμή, την καρδιά και το μυαλό μου έχει πάρει το βιβλίο που ετοιμάζουμε για τα Χριστούγεννα με εικονογράφο τη Βιβή Μαρκάτου, και έχουμε κλείσει άλλη μια συνεργασία με τον εικονογράφο Μανώλη Κοτρώτσιο για ένα πραγματικά ανατρεπτικό εφηβικό βιβλίο. Είναι μια δυνατή προσπάθεια, με τη συνεισφορά καταξιωμένων επαγγελματιών του χώρου της ψυχικής υγείας, να αγγίξουμε ένα πολύ ευαίσθητο θέμα.
Και εδώ να τονίσουμε τη σημασία της φιλολογικής επιμέλειας του βιβλίου.
Λίγο πριν ολοκληρώσουμε τη συνέντευξη, θα θέλατε να πείτε κάτι στους αναγνώστες μας;
Β.Σγ.: Θα πω στους αναγνώστες σας να σας προσέχουν και να σας αγαπούν, αγαπητή Αγγελίνα. Και εσάς και τους υπέροχους συνεργάτες σας. Είμαι σίγουρη ότι το κάνουν. Το βλέπω και χαίρομαι.
Δεν νομίζω ότι αυτή η ομάδα έχει ανάγκη να της πω ότι το βιβλίο είναι σημαντικό. Το ξέρουμε όλοι. Ξέρουμε, επίσης, όλοι ότι πίσω από κάθε βιβλίο είναι οι ζωές ανθρώπων που εξαρτώνται από αυτό.
Οπότε, όταν αποφασίσουμε να αγοράσουμε ένα βιβλίο, ας ψάξουμε και λίγο παραπέρα, σε αυτά που δεν φαίνονται τόσο. Μπορεί να αποτελέσουν μια ευχάριστη έκπληξη και να μας αλλάξουν τη ζωή.
Και κάτι πολύ σημαντικό, να διαβάζουμε βιβλία στα παιδιά μας ακόμη και όταν είμαστε κουρασμένοι και εξουθενωμένοι. Να σκεφτείτε, αυτό που μου έμεινε στη μνήμη από τους παππούδες μου είναι η φωνή τους και το συναίσθημα που ένιωθα την ώρα που έλεγαν τα παραμύθια τους. Ούτε καν το ίδιο το παραμύθι, και δυστυχώς ούτε το πρόσωπό τους. Μόνο η φωνή τους και τα γέλια που κάναμε όταν είχαν αγανακτήσει από τις συνεχείς απορίες μας και την ερώτηση: «Τι έγινε μετά, παππού;».
Σας ευχαριστώ θερμά για τον χρόνο που μας αφιερώσατε. Καλή δημιουργική συνέχεια.